Postdoctoraal onderzoek

dr. Jan Nelis (Vakgroep Letterkunde: Afdeling Latijn en Grieks)
dr. Jakob De Roover (Onderzoekscentrum Vergelijkende Cultuurwetenschap)
dr. Sarah Claerhout (Vakgroep Vergelijkende Cultuurwetenschappen)

Het gebruik van het antieke christendom binnen de romanità als onderdeel van de politieke religie van het Italiaanse fascisme

Het onderzoek kadert in de toenemende bewustwording van de religieuze dimensie van het Italiaanse fascisme, dat is bestempeld als een vorm van politieke religie, alsook in de mythe van de zogenaamde romanità, d.w.z. van een vooronderstelde ideologische band tussen de Romeinse Oudheid en fascistisch Italië. In dit kader onderzoek ik de positie van (vroeg) christendom. De klemtoon van het onderzoek ligt op de wijze waarop dit laatste werd geïncorporeerd in het discours over de Oudheid en over het fascisme, dankzij de link met de romanità.

Een eerste zwaartepunt van het onderzoek is een analyse van de publicaties betreffende drie personages die centraal stonden in de propaganda van de romanità, namelijk Vergilius, Horatius en Augustus, met voornamelijk aandacht voor de aanwezigheid en het belang van christelijke themata. Verder zal ik de talrijke studies betreffende de positie van vroeg christendom in de Oudheid behandelen, en aldus aantonen in welke mate deze periode werd afgeschilderd als een sleutelmoment, en in zekere zin als voorloper van het Derde, fascistische Rome. Tenslotte zal ik ook de rol van romanità en religie in het onderwijs belichten.

Jakob De Roover, Onderzoekscentrum Vergelijkende Cultuurwetenschap

Wat is de rol geweest van de christelijke religie in de ontwikkeling van de westerse politieke theorie en haar modellen van tolerantie en de seculiere staat? Deze vraag staat centraal in mijn onderzoek. In het standaardverhaal heeft de Verlichting van de 18^de eeuw de westerse cultuur bevrijd van haar wortels in de christelijke dogmatiek. De politieke theorie van de liberale democratie beweert neutraal te staan naar alle religies en een seculier en rationeel model te bieden voor alle samenlevingen. Uit mijn onderzoek blijkt echter dat de liberaal-democratische modellen van tolerantie ontstonden vanuit interne debatten in het protestantisme. Denkers zoals John Locke en Pierre Bayle, beschouwd als de grondleggers van tolerantie en vrijheid van geweten, reproduceerden eigenlijk een bepaalde soort theologie, die zich in de zestiende en zeventiende eeuw ontwikkeld had in verschillende delen van Europa. Als dat het geval is, dan krijgen we een ander perspectief op de rol van religie in de vorming van de westerse cultuur. Raar genoeg heeft men er vandaag geen flauw idee van wat die rol precies is geweest. Men verwart de rol van bepaalde christelijke doctrines of van een bepaalde kerk of paus of theoloog in de westerse geschiedenis met de rol van religie. Zo een doctrines, kerken of clerici kunnen echter onmogelijk de rol van religie in de geschiedenis belichamen, want dit zou bijvoorbeeld impliceren dat de islam of het jodendom als religie geen rol gespeeld hebben in cultuurgeschiedenis. Vanuit dit probleem tracht ik een alternatieve cultuurgeschiedenis van het Westen te ontwikkelen, die toont hoe de motor van die geschiedenis ligt in een bepaalde structuur die het christendom deelt met de islam en het jodendom. Zo krijgen we een heel ander zicht op het hedendaagse Westen en haar politieke modellen van tolerantie. Deze laatsten zijn noch neutraal, noch rationeel, noch seculier, maar de interne secularisatiedynamiek van het christendom geeft ons de illusie dat dit hun aard is.

Voor een uitgebreider kader van mijn onderzoek, zie:
http://www.cultuurwetenschap.be/index.php?page=RESEARCH%20STAFF

What has been the role of the Christian religion in the development of western political theory and its models of toleration and secularism? My research focuses on this question. According to the standard textbook story, the eighteenth-century Enlightenment emancipated the western culture from its roots in Christian dogma. The political theory of liberal democracy claims to be neutral towards all religions and to offer a secular and rational model for all societies. However, my research shows that liberal-democratic models of toleration emerged from internal debates within the Protestant Reformation. Thinkers like John Locke and Pierre Bayle, regarded as the founders of liberal toleration and liberty of conscience, reproduced a particular kind of theology, which had developed in different parts of Europe during the sixteenth and seventeenth century. If this is the case, then we acquire an alternative perspective on the role of religion in the formation of western culture. Unexpectedly, one does not have a clue today as to what has been the precise nature of this role. One confuses the role of particular Christian doctrines, or a specific church or pope or theologian in western history with the role of religion in general. Such doctrines, churches and clerics can not possibly embody the role of religion in history, since this would imply that Islam or Judaism have played no such role as religions. Starting from this problem, I try to develop an alternative cultural history of the West, which shows how its motor lies in a specific structure shared by Christianity, Judaism and Islam. This gives us a new understanding of the contemporary West and its political models of toleration. The latter are neither neutral nor rational or secular, but the internal dynamic of secularisation of Christianity gives us the illusion that this is the case.

For a more extended explanation of my research, see:
http://www.cultuurwetenschap.be/index.php?page=RESEARCH%20STAFF

Sarah Claerhout

Vanuit het onderzoeksprogramma Vergelijkende Cultuurwetenschap, doe ik onderzoek naar religieuze bekering, religieus geweld en processen van secularisatie. Hoewel een luik van dit onderzoek zich richt op de Indische hedendaagse debatten over bekering en secularisatie, is er een andere luik dat toegespitst is op onderzoek naar de ontwikkeling van die dynamieken in de westers-christelijke cultuur. Meer in het bijzonder bekijk ik de ontwikkeling van het christelijk proces van ‘conversio' en de enorme transformatie ervan door de Protestantse Reformatie. Voor de hervormers was ‘conversio' niet langer een proces voorbehouden voor de monniken in de kloosters, maar moest iedere en elke gelovige zich onderwerpen aan dit proces van ‘zich keren tot God.' De impact van deze evolutie is niet te onderschatten: vanaf dan wordt elke gelovige zonder uitzondering verplicht te leven volgens de wil en wet van God. Ik onderzoek in dit deel van mijn doctoraatsonderzoek de ideeën van de grote Reformatoren hieromtrent -Luther, Melanchthon, Calvijn, etc. Tevens kijk ik hoe in de eeuwen erop individuele ‘conversio' en het openstaan voor ‘conversio' door God steeds meer centraal zijn komen te staan als pijler van echt geloof. Ik onderzoek ook hoe de processen van bekering en secularisering via het proces van ‘conversio' met elkaar verbonden worden: als twee zijden van de medaille van de verspreiding van religie. Het eerste de expliciete verspreiding van christelijke dogma's en geloofspunten, het tweede de verspreiding van de impliciete denkkaders en westerse normatieve ethiek.

Voor een uitgebreider kader van mijn onderzoek, zie: http://www.cultuurwetenschap.be/index.php?page=RESEARCH%20STAFF

The main concern of my doctoral research is the issue of religious conversion. More specifically, it is oriented towards the debates and practices of Christian religious conversion in the Reformation Era and the spread of this Christian process since that period. This religious process of change and transformation is fascinating because of its pivotal role in the formation of the western culture. The long-term goal of the research project on conversion is to clarify the role this process has played in shaping some basic characteristics of the western culture: the western normative ethics and its understanding of moral growth. The study of the impact of conversion on other cultures and societies will help us here. My focus is on South Asia, more specifically on India. A deeper understanding is needed of the Asian reactions to, and apprehensions about, Christian conversion, since these reflect important cultural differences between Asia and the West.

For a more extended explanation of my research, see: http://www.cultuurwetenschap.be/index.php?page=RESEARCH%20STAFF