Start-bibliografie voor de Geschiedenis van het Christendom

Bibliografieën

RHE: Revue d' histoire ecclésiastique

Het bibliografische startpunt voor elk historisch onderzoek van het christendom zijn de bibliografische supplementen van de Revue d' histoire ecclésiastique (Leuven & Louvain-la-Neuve ; gesticht in 1900). Hier vindt men, weliswaar met een vertraging van een paar jaren, publicaties over alle mogelijke aspecten van de geschiedenis van het christendom en de kerken, geordend volgens een sterk uitgewerkt classificatie-systeem : algemene werken, thematische studies (dogma, liturgie, ascese,...), historische perioden (Oudheid, Middeleeuwen,...), verschilende kerken en denominaties (Katholiek, Methodist,...), geografische studies per land of regio, interactie met andere religies, etc... Het op zich 12 bladzijden tellende schema waarin de publicaties geordend worden vindt men bijv. online op
http://www.hecc.ucl.ac.be/rhe/classement.pdf

De bibliografie neemt uiteraard niet alleen boeken, maar ook tijdschrift-artikels op. De lijst van de honderden doorgenomen tijdschriften (ook interessant voor het terugvinden van afkortingen) vindt men online op:
http://www.hecc.ucl.ac.be/rhe/Bibliorhe.html

BBKL: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon

Het BBKL (Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon, Verlag Traugott Bautz, 14 vol.) is interessant voor een oriënterende biografie en bibliografie van individuele geleerden, theologen, filosofen, kerkhistorici, etc. Dit lexicon bevat reeds meer dan 14.000 auteurs, van de Oudheid tot het heden. Het geeft telkens een korte levensschets, met een lijst van de eigen werken, de hoofdgedachten van het oeuvre, het belang van de wetenschappelijke arbeid en de receptie ervan. Daarnaast vindt men er ook een zo volledig mogelijke bibliografie van de eigen publicaties van de besproken auteurs en secundaire referenties, dus van werken over hen. Voor moderne auteurs gaat het zowel over boeken als over artikels.

Ook on-line te raadplegen via http://www.bautz.de/bbkl/

Afkortingen voor de namen van auteurs en voor de titels van originele werken kan men terugvinden in de grote wetenschappelijke woordenboeken van het Antieke en Middeleeuwse Latijn, het Grieks etc.

Afkortingen en Sigla van Tijdschriften, Reeksen, e.d. kan men ontsluiten, terugvinden in de grote bibliografieën (cfr. supra ook online RHE)

L' Année Philologique - Marouzeau

Société Internationale de Bibliographie Classique (Alle aspecten van de Oudheid)

Bibliographia Patristica : Internationale Patristische Bibliographie.

Schneemelcher, Wilhelm & Schäferdiek, Knut (ed.), Sinds 1956.
Bd 33-35: Die Erscheinungen der Jahre 1988-1990. Berlin & New York, De Gruyter,1997. (LVII + 705 p.): laatst verschenen band dus meer dan tien jaar achterstand.

Online Databanken via Aleph Gentse Catalogus

Zeer algemene databanken zoals The Arts and Humanities Citation Index (1975-2004) zijn eigenlijk voornamelijk interessant om min of meer een idee te krijgen van de wetenschappelijke respons op het werk van een bepaald auteur, of om een aantal recente recensies te vinden, maar dit instrument is eigenlijk onaanvaardbaar Angel-Saksisch gericht en beperkt tot een aantal tijdschriften: dus boeken en heel wat niet-Engelse publicaties en tijdschriften zijn gewoon nooit opgenomen.

Verder specifiek relevant voor het christendom en aanverwante onderwerpen:
Site Bibliotheek > Databanken > Letteren & Wijsbegeerte > Religie

Religion Index

ATLA Religion Database (1996-2004) ATLA Religion Database (1949-1995)

Religion Index One: Periodicals (1977-), Religion Index Two: Multi-Author Works (1976-), en Index to Book Reviews in Religion (1986-), uitgegeven door The American Theological Library Association (Chicago) bijbel-studies en algemene religie-studies. Ook beschikbaar op CD-ROM.

FRANCIS: (1984 through 2001)

meer algemene databank voor de volledige mens- en cultuurwetenschappen
Relevant ook onder ... > Wijsbegeerte

The Philosopher's Index (1940 through December 1903)

onder ... > Algemene

L' Année Philologique

Société Internationale de Bibliographie Classique. 350,000 bibliografische gegevens van 1969 tot 1999, jaarlijks ca. 12,500 nieuwe: alle aspecten van de Klassieke Oudheid, inclusief vroege christendom

Gnomon Online

Gedrukte versie: Bibliographische Beilage zum Gnomon. Berlin, München 1925, e.v. in Gnomon. Kritische Zeitschrift für die gesamte klassische Altertumswissenschaft. Verschijnt vier maal per jaar: zeer recente bibliografie van alle aspecten van de Oudheid.
http://www.gnomon.ku-eichstaett.de/Gnomon/fr/Gnomon.html

Encyclopedieën, naslagwerken en reeksen

Een eerste oriëntatie kan altijd gebeuren door het raadplegen van een aantal grote wetenschappelijke encyclopedieën.

Uiteraard bevatten algemene encyclopedieën over de meeste relevante onderwerpen meestal goede artikels, vaak geschreven door bekende experten, we denken dan bijvoorbeeld aan:

  • The New Encyclopedia Britannica
    (32 vol., Peter Norton & Joseph Esposito (ed.), Chicago, Ill., 1990-1995)
  • Encyclopedia Universalis,
    (28 vol. Jacques Bersani (ed.), Paris, 1996; o.a. met interessante begeleidende volumes
  • Les chiffres du monde of Le grand atlas des religions - Encyclopaedia Universalis,
    Jacques Bersani e.a. (ed.), Paris, 1988
  • Brockhaus, die Enzyklopädie in vierundzwanzig Bänden
    (24 vol., Leipzig, Brockhaus Verlag, 2001)
  • Grote Winkler Prins : encyclopedie in 26 delen
    (26 vol., Amsterdam, Elsevier, 1990-1993; (9de editie; 8ste ed. R.C. Van Caeneghem)

Maar er bestaan verder ook een hele reeks gespecialiseerde encyclopedieën over meer specifieke wetenschapsgebieden, waardoor de relevante artikels zowel qua aantal als qua diepgang die uit algemene encyclopedieën overtreffen. We geven hier aan aantal encyclopedieën over algemene godsdienstgeschiedenis, over historische perioden zoals de Oudheid, de Middeleeuwen, de Renaissance, enz., en ook over het christendom, waarbij sommige dan uitsluitend over bepaalde perioden of strekkingen binnen het christendom. Gezien de verschillende invalshoek van de meeste van deze encyclopedieën, loont het vaak de moeite bijvoorbeeld een Katholieke Encyclopedie te raadplegen naast een Protestantse, of binnen een bepaalde traditie verschillende edities uit verschillende perioden te vergelijken.

Algemeen Religie

  • The encyclopedia of religion.
    16 vol. Mircea Eliade (ed. in chief), New York, Macmillan,1987.
  • The Encyclopedia of religion - second edition. Lindsay Jones, ed. in chief;
    15 volumes; Detroit (Mich.) : Thomson Gale, 2005.
  • Die Religion in Geschichte und Gegenwart.
  • Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft.
    7 vol.: Kurt Galling (ed.) 3. neu bearb. Auflage Tübingen, Mohr, 1957.
  • Die Religion in Geschichte und Gegenwart. Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft.
    Vierte Auflage; Hanz-Dieter Betz e.a. ed.
    6 van voorziene 8 vol. gepubliceerd sinds 1998 (één per jaar)
  • The Encyclopaedia of Religion and Ethics.
    13 vol.; Hastings, James (ed.), Edingburgh, 1908-1926.
  • Dictionnaire de Spiritualité: Ascétique et mystique, doctrine et histoire.
    (17 volumes)Viller, Marcel; Callavera F.; Guibert, J. de (ed.), Paris, Beauchesne, 1932-1991.
  • Religion: a cross-cultural encyclopedia.
    1 vol.; David Levinson (ed.), Santa Barbara (Calif.), 1996. XX, 288 p.: ill.
  • Dictionnaire des groupes religieux aujourd'hui: religions, églises, sectes, nouveaux mouvements religieux, mouvements spiritualistes.
    1 vol.: Vernette, Jean & Claire Moncelon (ed.), Paris, PUF, 1995. (291 p.)
  • Dictionnaire de la Bible et des religions du Livre: judaïsme, christianisme, islam.
    1 vol.: R.-Ferdinand Poswick & Guy Rainotte (ed.) Turnhout, Brepols, 1985. (454 p.)
  • Dictionnaire des religions.
    1 vol.; Paul Poupard, Jacques Vidal e.a.; Paris, PUF, 1984. (XIV, 1830 p.)
  • Dictionnaire des mythologies et des religions des sociétés traditionnelles et du monde antique.
    2 vol.; Yves Bonnefoy (ed.); Paris, Flammarion, 1981. (585 & 618 p.)
  • Lexikon der Religionen: Phänomene, Geschichte, Ideen.
    1 vol.; Franz König & Hans Waldenfels. Freiburg, Herder, 1992. (XIV, 737 pp.)

Christendom

  • The Catholic Encyclopedia: an international work of reference on the constitution, doctrine, discipline and history of the Catholic Church.
    20 vol.: Charles G. Herbermann, Edward A. Pace e.a. ed. New York, 1907-1922.
    Online: www.NewAdvent.org (NB dus : 1914 editie)
  • The New Catholic Encyclopedia. Second Edition.
    15 vol.; Catholic University of America, Washington (D.C.), 2003-
    Eerste editie = 15 vol. & 4 Suppl.banden (1967-1995); Id. & Ibid., 1981-1995.
  • Theologische Realenzyklopädie (TRE)
    36 vol.; Gerhard Müller (e.a. ed.), Berlin & New York, De Gruyter, sinds 1976:
    34 van de voorziene 36 banden verschenen in 2003 (Bedoeld ter vervanging van de Realenzyklopädie für protestantische Theologie und Kirche (RE); 3. Auflage, Leipzig 1896-1913)
  • The encyclopedia of christianity. Erwin Fahlbusch, Jan Milic Lochman e.a. (ed.)
    Leiden, Brill, sinds 1999, Vol. 1: A-D, ...
  • Dictionnaire d'Histoire et de Géographie Ecclésiastiques.
    Paris, sinds 1912- 26 volumes (tot de J)
  • The Oxford dictionary of the Christian Church.
    1 vol.; F. L. Cross & E. A. Livingstone (ed.) 3rd ed.; New York, Oxford UP, 1997. (XXXVII, 1786 p.)
  • The Oxford Companion to Christian Thought. Intellectual, Spiritual and Moral Horizons of Christianity.
    1 vol. Hastings, Adrian; Mason, Al. & Pyper, H. (ed.), Oxford, 2000.
  • World Christian Encyclopedia: a comparative study of churches and religions in the modern world AD 1900-2000.
    2 vol.; David B. Barrett (ed.), Nairobi e.a., Oxford University Press, 1982 (XIII, 1010 p.)
    Tweede editie, ibid. 2001
  • Supplement (zeer tendentieus): World Christian Trends. (AD 30-2200), Interpreting the annual Christian megacensus.
    David B. Barrett & Todd M. Johnson (ed.), Pasadena (Cal.), 2001.

Inleidende - beknopte naslagwerken

  • Bedouelle, Guy, Dictionnaire d'histoire de l'église. Chambray-lès-Tours, CLD, 1994. (333 p.)
  • Brepols reeks Petits Dictionnaires Bleus
  • Assfalg J., Krüger P., Dictionnaire de l'Orient chrétien. Turnhout, 1991. (584 p.)
  • Buchwald W., Hohlweg A., Prinz O., Dictionnaire des auteurs grecs et latins de l'antiquité et du moyen âge. Turnhout, 1991. (929 p.)
  • Coenen, V. von, Dictionnaire de la mythologie grecque et romaine. Turnhout, 1992. (421 p.)
  • Dinzelbacher P. (éd.), Dictionnaire de la mystique. Turnhout, 1993. (806 p.)
  • Kelly, J. F., Dictionnaire du christianisme ancien. Turnhout, 1994. (277 p.)
  • Kelly, J. N. D., Dictionnaire des papes. Turnhout, 1994. (752 p.)
  • Longton J. (éd.), Petit dictionnaire encyclopédique de la Bible. Turnhout, 1992. (959 p.)
  • Oesterreicher-Mollwo M., Petit dictionnaire des symboles. Turnhout, 1992. (340 p.)
  • Rager C., Dictionnaire des sujets mythologiques, bibliques, hagiographiques et historiques dans l'art. Turnhout, 1994 (773 p.)

Oudheid en antiek christendom

  • Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt. ANRW Haase W. & Temporini H. (ed.)
    Geen klassieke encyclopedie, wel Forschungsberichte van de hele Oudheid, inclusief antieke religies (heidens, joods, christendom: ca. 10 Bdn. Christendom)
  • Reallexikon fur Antike and Christentum. RAC Leipzig, Hiersemann Verlag, 1941-.
    Supplementbanden
  • Dictionnaire encyclopédique du christianisme ancien. (DECA)
    2 vol. Angelo Di Berardino & François Vial (ed.), Paris, Cerf, 1990.
    Oorspr. Italiaans: A. Di Berardino (ed.), Dizionario patristico e di antichità cristiane
    Rome, Institutum Patristicum Agustinianum, 1983.
  • Encyclopedia of the early church. (idem supra)
    2 vol. Adrian Walford (tr.), wel: bijgewerkte bibliografie door W.H.C.Frend.
    Cambridge, Clarke, 1992.
  • Encyclopedia of early christianity.
    1 vol. Everett Ferguson (ed.); Michael P. McHugh; Frederick W. Norris assoc. ed; D.M. Scholer (consult. ed.) New York, Garland, 1990. Garland Reference Library of the Humanities 846. (XX, 983 pp.)
  • Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. RE Neue Bearbeitung.
    75 vol. Wissowa G., Kroll W. & Mittelhaus K. (ed.), Stuttgart 1893 - 1972; suppl. 1903, e.v.
    In totaal ca. 75 banden; basiskennis voor alle aspecten van de oude wereld, inclusief judaïsme en christendom.
  • Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike. Auf der Grundlage von Pauly's RE.
    5 vol. Ziegler K. & Sontheimer W. (ed.), Stuttgart 1964 - 1975. (Ook pb: DTV München)
  • Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike.
    15 vol. (12 vol. Oudheid - 3 vol. Receptie en wetenschapsgeschiedenis)
    Cancik, Hubert (ed.), Stuttgart, Metzler, 1996-2003.
  • Dictionary of the Middle Ages.
    New York: Charles Scribners' Sons, 1982-1989.
  • The Oxford Dictionary of Byzantium.
    New York: Oxford University Press, 1991. 3 volumes.
  • Augustine Through the Ages: An Encyclopedia.
    Edited by Allan D. Fitzgerald. Grand Rapids, Michigan: Eerdmans, 1999.
  • The Oxford Encyclopedia of the Reformation.
    Edited by Hans J. Hillerbrand. New York: Oxford University Press, 1996. 4 volumes.
  • The Oxford Encyclopedia of the Reformation
    4 vol.; Hans J. Hillerbrand (Ed. in chief) New York, Oxford University Press, 1996.
  • The Blackwell encyclopedia of modern christian thought.
    1 vol.; Alister E. McGrath (ed., e.a.), Oxford, Blackwell, 1995. (XIII, 701 p.)
  • The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Ken Parry, Ware, Kallistos e.a. ed.
    Oxford: Blackwell, 1999. XXII, 581 p. (repr. 2000)
  • A Dictionary of Greek Orthodoxy. Nicon D. Patrinacos (ed.)
    Pleasantville, N.Y.: Hellenic Heritage Publications, 1984.
  • Dictionary of Orthodox Theology: a Summary of the Beliefs, Practices and History of the Eastern Orthodox Church.
    George H. Demetrakopoulos (ed.) New York, 1964.

Algemene godsdienstgeschiedenissen, ruimer dan het christendom

  • Bleeker, C. Jouco & Widengren, Geo (ed.),
    Historia Religionum : Handbook for the History of Religions.

    Vol.1: Religions of the past
    Vol.2: Religions of the present.
    Leiden, Brill, 1969-1971.
  • Eliade, Mircea e.a.,
    Histoire des croyances et des idées religieuses.
    Vol. 1: De l' âge de la pierre aux mystères d' Eleusis.
    Vol. 2: De Gautama Bouddha au triomphe du christianisme.
    Vol. 3: De Mahomet à l' âge des Réformes,...

    Paris, 1976-1983. Duitse uitgave, 4 vol., 1991.
  • Puech, Henri-Charles (ed.),
    Histoire des religions.
    Paris, Bibliothèque de la Pléiade, 1970, 3 vol.
    Herziene ed.: Paris, Coll. Folio/Essais, 6 vol., 1999.
    Vol. 1: AA.VV. Les religions antiques. La formation des religions universelles et les religions de salut en Inde et en Extrême-Orient. (Germains, Celtes,..., Bouddhisme...)
  • J. Longton,
    Panorama des communautés juives, chrétiennes et musulmanes.
    Reeks Fils d' Abraham.
    Turnhout, Brepols, 1987. (264 p.)
  • Religionen der Menschheit: Stuttgart, Kohlhammer, lopende reeks
    (36 volumes, over alle bestaande en vergane religieuze systemen; dus ook monografieën over christelijke periodes en strekkingen, cfr. infra)

Grootschalige Geschiedenissen van het Christendom en van de Kerk

  • Chadwick, Owen (ed.),
    The Penguin History of the Church,
    Harmondsworth, 7 volumes.
    Vol. 1: Chadwick Henry, The early Church., 1993. (Herziene ed.)
    Vol. 2: R.W. Southern, The Medieval Church. (Herziene ed.)
    Vol. 6: S. Neill, A history of Christian missions. 1986 (Herziene ed.)
  • Chadwick, Owen (ed.),
    The Oxford History of The Christian Church.
    16 volumes tot 2003.
    Vol. 1: Henry Chadwick, The Church in ancient society. From Galilee to Gregory the Great. Oxford, 2001.
  • Deschner, Karlheinz,
    Kriminalgeschichte des Christentums.
    Reinbek bei Hamburg, 1986 e.v.
    (7 vol. tot 2003; i.e. t/m 14de eeuw)
  • Fliche, A. & Martin, V. (ed.),
    Histoire de l' Eglise.
    Paris, 1944-1964.
    24 vol.
  • Jedin, Hubert (ed.),
    Handbuch der Kirchengeschichte
    . Freiburg, 1965-;
    6 delen in 9 volumes.
  • Latourette, Kenneth S.,
    A History of the Expansion of Christianity.
    London, 1947.
    7 vol.
  • Latourette, Kenneth S.,
    Christianity in a revolutionary age: a history of Christianity in the nineteenth and twentieth centuries.
    1958-1962. 5 vol.
  • Mayeur, Jean-Marie; Laplanche, François; Alberigo, Guiseppe e.a. (ed.);
    Histoire du christianisme des origines à nos jours
    . Paris, 1990-2000, 14 volumes.
  • Rogier L.J., Aubert, R., Knowles M.D. (red.),
    Nouvelle Histoire de l' Eglise.
    Paris, 1963.
    Ned. Vertaling: Geschiedenis van de Kerk in tien delen. Hilversum & Antwerpen, 1963.
    Vol. 1: Daniélou, Jean & Marrou, Henri, Des origines à Saint Grégoire le Grand.
  • Jan Nicolaas Bakhuizen van den Brink, CC. De Bruin & W.F. Dankbaar
    Handboek der kerkgeschiedenis.

    Vol. 1: De Kerk tot Gregorius de Grote. 4e druk Den Haag, Bakker, 1965 (IX, 308 p.)
    Vol. 2: De Middeleeuwen. (Cebus Cornelis De Bruin) id., 1965 (IX, 315 p.)
    Vol. 3: Reformatie en Contra-Reformatie. 3e herw. dr. (W.F. Dankbaar) 1967 (IX, 315 p.)
    Vol. 4: De Kerk sedert de zeventiende eeuw. 3e h.d. (W.F. Dankbaar) 1968 (X, 338 p.)
  • De Jong, Kardinaal
    Handboek der kerkgeschiedenis.
    4 vol. Utrecht,
  • Religionen der Menschheit: Stuttgart, Kohlhammer, lopende reeks: vol. over christendom:
    • Christentum. 1: Von den Anfängen bis zur konstantinischen Wende.
      Dieter Zeller (ed.), 2002. (X, 474 p.) Reeks-nr. 28/1
    • Die Kirchen der alten Christenheit.
      Karl Andresen, 1971 (XI, 760 p.) Reeks-nr. 29/1-2
    • Das Christentum des Ostens (Reeks-nr. 30)
      Peter Kawerau, 1972 (298 pp.)
  • The Cambridge history of Christianity.
    1: Origins to Constantine / edited by Margaret M. Mitchell and Frances M. Young;
    assistant editor K. Scott Bowie. Cambridge University Press, 2006; 740 pp.
    ...
    7: Enlightenment, reawaking and revolution, 1660-1815 / eds.: Stewart J. Brown, Timothy Tackett.
    8: World Christianities c. 1815-1914 / edited by Sheridan Gilley and Brian Stanley; 683pp.
    9: World Christianities c. 1914-c. 2000 / edited by Hugh McLeod; 717 pp.

Geschiedenis van het christendom in één of twee volumes

  • Bainton, Roland M.,
    Christianity.
    Boston, Mariner Books, 2001. (verkorte uitgave van infra)
    Christendom.
    A short history of Christianity and its impact on Western Civilization.
    2 vol., New York 1966.
  • Deschner, Karlheinz, Abermals krähte der Hahn. Eine kritische Kirchengeschichte. ???
    Ned. Vert. Andermaal kraaide de haan. ???
  • Dowley, Tim, Handboek van de geschiedenis van het christendom. Den Haag, 1979.
    (Oorspr. The History of Christianity. Berkhamsted, Herts, UK.
  • Gutschera, Herbert; Maier, Joachim & Thierfelder, Jörg (Hrsg.), Geschichte der Kirchen.
    Ein ökumenisches Sachbuch mit Bildern, mit zahlreichen teilweise farbigen Abbildungen, Zeittafel, Register.
    Freiburg im Breisgau, Herder, ?? (384 p.)
  • Küng, Hans, Kleine Geschichte der katholische Kirche. Berlin, 2001.
    (Ned. Vert. De katholieke Kerk. Een geschiedenis. Amsterdam, 2003.)
  • Küng, Hans, Das Christentum: Wesen und Geschichte. München, 1994. (1056 p.)
  • McGrath, Alister E., An introduction to Christianity. Cambridge (Mass.), Blackwell,1997. XXI, 444 p.: ill.
  • McManners, John (ed.), The Oxford History of Christianity. Oxford & New York, 1993.
    Uitgave van teksten zonder ilustraties van
  • McManners, John (ed.), The Oxford Illustrated History of Christianity.
  • Bernd Moeller, Geschichte des Christentums in Grundzügen. (UTB Nr.: 0905)
    Göttingen & Zürich, Vandenhoeck & Ruprecht., 2000. (434 p.)

Deelgebieden: perioden, thema's

  • François Vouga, Geschichte des frühen Christentums. (UTB Nr.: 1733)
    Tübingen & Bazel, Francke, 1994. (301 pp.)
  • Lietzmann, Hans, Geschichte der Alten Kirche.
    Berlin & New York, De Gruyter, 1999 (4). (XVIII, 1223 pp.)
  • Léonard, Emile G., Histoire générale du protestantisme. Paris, PUF, 1961
    3 vol.: 1. La Réformation; 2. L'établissement: 1564-1700; 3. Déclin et renouveau: XVIIIe-XXe siècle
  • Jean Bauberot, Histoire du protestantisme. 3e éd., Paris, PUF 1993. (Que sais-je 427; 125 p.)
  • Fils d'Abraham Inleidende Reeks Brepols, Turnhout; westers christelijke tradities:
  • S. Martineau, Les Anglicans. Turnhout, 1996. (188 p.)
  • Cannuyer, C., Les Catholiques français. Turnhout, 1992. (276 p.)
  • M. Introvigne, Les Mormons. Turnhout, 1991 (200 p.)
  • B. Blandre, Les Témoins de Jéhovah. Turnhout, 1991 (200 p.)
  • R. Lehmann, Les Adventistes du septième Jour. Turnhout, 1987. (210 p.)
  • G. Tourn, Les Vaudois. (114 p.) Turnhout, 2002. (Waldenzen)
  • P. Janton, Les Protestants français. (162 p.) 1996
  • Carl Andresen & Adolf Martin Ritter (Hrsg.), Handbuch der Dogmen- und Theologiegeschichte.
    Göttingen & Zürich, Vandenhoeck & Ruprecht, 1998-1999.
    • Band 1. Die Lehrentwicklung im Rahmen der Katholizität. (UTB Nr.: 8160) 1999
    • Band 2. Die Lehrentwicklung im Rahmen der Konfessionalität. (8161),1998 (709 pp.)
    • Band 3. Die Lehrentwicklung im Rahmen der Ökumenizität. (8162 ), (650 pp.)
  • Jaroslav Pelikan, The Christian tradition. A history of the development of doctrine.
    Chicago (Ill.) : University of Chicago Press, 1971 e.v.
    • Vol. 1: The emergence of the Catholic tradition: 100-600. (XXIII, 395 p.)
    • Vol. 2: The spirit of Eastern Christendom: 600-1700. (1981; XXV, 331 p)
    • Vol. 3: The growth of medieval theology: 600-1300. (1978; XXVII, 335 p.)
    • Vol. 4: Reformation of Church and dogma: 1300-1700. (1984(2); LI, 425 p.)
    • Vol. 5: Christian doctrine and modern culture since 1700. (1989, XLIX, 361 p.)
  • Harnack, Adolf von, Lehrbuch der Dogmengeschichte.
    3 Vol. I, 1886; II, 1887; III, 1889 (1931/325; herdruk 1964).
  • Harnack, Adolf von, Grundriss der Dogmengeschichte. 1889 (19317).
  • World Spirituality: An Encyclopedic History of the Religious Quest. Ewert Cousins (ed.),
    New York: Crossroad, sinds 1980- 20 volumes verschenen, alle tradities, AA.VV.
    3 volumes over Christelijke Spiritualiteit:
    • McGinn B., Meyendorff J. & Leclercq J. (ed.), World spirituality. Vol. 16:
      Christian spirituality. Origins to the twelfth century
      . New York, 1985.
    • Jill Raitt (ed.), World spirituality. Vol. 17:
      Christian Spirituality II: High Middle Ages and Reformation
      . New York, 1987.
    • Louis Dupré & Don E. Saliers (ed.), World spirituality. Vol. 18:
      Christian Spirituality III: Post-Reformation and Modern.
      New York, 1991.
  • Bernard McGinn, The Presence of God: A History of Western Christian Mysticism.
    New York, Crossroad Publishing, 1991- ... (3 van 5 voorziene volumes gepubliceerd.)
    • Vol. 1: The Foundations of Mysticism: Origins to the Fifth Century (1991).
    • Vol. 2: The Growth of Mysticism: 500 to 1200 AD (1996).
    • Vol. 3: The Flowering of Mysticism: Men and Women in the New Mysticism, 1200-1350 (1998).
  • Edouard de Moreau, Histoire de l'Eglise en Belgique
    Histoire de l'Eglise en Belgique des origines aux débuts du XIIe siècle
    . Brussel, 1940.
    • Vol. 2: La formation de l'Eglise médiévale. Brussel, 1947.
    • Vol. 4: L'Eglise aux Pays-Bas sous les ducs de Bourgogne et Charles-Quint 1378-1559. Brussel, 1949.

Referenties

  • J. E. Bradley et R. A. Muller,
    Church History. An introduction to Research, Reference Works, and Methods
    .
    Grands Rapids (Michigan), W.B. Eerdmans Publ., 1995.
  • Raoul C. Van Caenegem,
    Introduction aux sources de l'histoire médiévale
    . Avec la collaboration de F. L. Ganshof;
    nouvelle édition mise à jour par Luc Jocqué; traduit de l'anglais par B. Van Den Abeele.
    Reeks Corpus Christainorum. Continuatio Medievalis. Turnhout, Brepols, 1997 (649 pp.)

Atlassen

  • Chadwick, Henry & Evans, Gillian,
    Atlas van het Christendom.
    Amsterdam, Agon, 1987.
    (Oorsp. uitgave: Atlas of the Christian Church, Oxford, 1987)
  • Dowley, Tim (red.), De atlas van de Bijbel en de geschiedenis van het christendom.
    Vert. door T. van Buuren - Vliegenhart. Heerenveen: Groen en Zoen, 1997.
    (Oorspr. uitgave: The Atlas of the Bible and the History of the Christianity. London, 1997.
  • Juan Maria Laboa,
    De historische atlas van het christendom. Baarn, Callenbach, 1998.

Bijbelse en parabijbelse literatuur

Bijbel-bibliografieën

  • Fitzmyer, Joseph A., An Introductory Bibliography for the Study of Scripture.
    Reeks Subsidia Biblica 3. Rome, Pontificio Istituto Biblico, 1990. 3d ed. (216 pp.)
    Bibliographie biblique. Biblical bibliography. Biblische Bibliographie. Bibliografia biblica.
    Langevin, Paul-Emile (ed.), 3 vols. (ca. 4000 pp.) Québec: Presses de l'Université Laval, 1972-1986.
  • Biblica (ook getiteld) Elenchus bibliographicus biblicus. Rome: Pontificio Istituto Biblico,
    (Robert North ed.) doorlopende bibliografie sinds 1968 -... Biblica-titel sinds 1985,...
  • Zannoni, Arthur E. (ed.). The Old Testament: A Bibliography.
    Collegeville, MN: Liturgical Press, 1992.

Inleidingen en handboeken

  • Brown, Raymond, Fitzmyer Jospeh & Murphy, Roland (ed.),
    The New Jerome Biblical Commentary.
    Englewood Cliffs, NJ, 1990.
  • Hauer, Christian E. & Young, William A.,
    An introduction to the Bible. A journey into three worlds.
    Upper Saddle River, NJ & London, Prentice Hall, 1998(4)
  • Lang Bernhard,
    Die Bibel. Eine kritische Einführung.
    (UTB Nr.: 1594)
    Paderborn & Wien, F. Schöningh, 1994. (284 pp.)
  • Metzger, Bruce M & Coogan, Michael D. (ed.),
    The Oxford Companion to the Bible.
    Oxford & New York, Oxford University press, 1993.
  • Schmidt, Werner,
    Einführung in das Alte Testament.

    De Gruyter Lehrbuch. Berlin & New York, 1995 (5. erweit. Auflage). (X + 486 p.)

Commentaren-woordenboeken

  • Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament
    8 vol.; George W. Anderson, G. Johannes Botterweck & Helmer Ringgren (ed.)
    Stuttgart, Kohlhammer, sinds 1970. (Hebreeuwse en Aramese trefwoorden)
  • Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament
    11 vol.; Gerhard Kittel, Otto Bauernfeind & Gerhard Friedrich (ed.),
    Stuttgart, Kohlhammer, 1942-1979. (Griekse trefwoorden)
  • Brown, Raymond, Fitzmyer Jospeh & Murphy, Roland (ed.),
    The New Jerome Biblical Commentary. Englewood Cliffs, NJ, 1990.
  • Freedman, David Noel (ed.),
    The Anchor Bible Dictionary. New York, Doubleday, 1992. 6 vol. (7200 p.)
  • Freedman, David Noel, General Editor
    The Anchor Bible Commentaries.
    51 vol. over OT gepubliceerd in 2003
  • Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament. (HthK AT),
    Herder Verlag, Freiburg im Breisgau. 54 Banden voorzien, reeds 10 in 2003.

Tekstuitgaven en vertalingen

Canonieke Bijbel (selectie afhankelijk van traditie)

  • "Nestle-Aland" = Eberhard & Erwin Nestle, Kurt und Barbara Aland (ed.),
    Novum Testamentum Graece et Latine
    Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 1991. (x edities)
  • Greek-English New Testament. Griekse deel = Nestle-Aland, NT Graece, 27. Auflage;
    Engels = Revised Standard Version. Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 1994.
  • De Bijbel. Uit de grondtekst vertaald. (Katholieke Willibrord-vertaling)
    Brugge, Tabor & Den Bosch, Katholieke Bijbelstichting, 1995.
  • De Bijbel. Vertaald in opdracht van het Nederlands Bijbelgenootschap,
    bewerkt door... Haarlem, Nederlands Bijbelgenootschap, 1993

Voor eind 2004 (oktober) is een volledig nieuwe Nederlandse vertaling van de Bijbel voorzien, de vrucht van een samenwerking, sinds 1993, tussen het Nederlands Bijbelgenootschap en de Katholieke Bijbelstichting. Sinds oktober 1998 zijn er deeluitgaven verschenen onder de titel Werk in uitvoering.

  • Woordenboek Nieuw testament
    Walter Bauer, rev. Kurt & Barbara Aland, Griechisch-deutsches Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments und der frühchristlichen Literatur. Berlin & New York, De Gruyter, 6. völlig neu bearb. Aufl. 1988. (XXIV + 1796 p.)
  • Locis parallelis evangeliorum apocryphorum et patrum adhibitis. Griechische Synopse.
    Kurt Aland (ed.), Deutsche Bibelgesellschaft.15., rev. Aufl., 2001.
  • Griechisch-Deutsche Ausgabe der Synopsis Quattuor Evangeliorum. Auf d. Grundlage d. Novum Testamentum Graece v. Nestle-Aland, 26. Aufl., u. d. Greek New Testament, revisierte Lutherbibel, Kurt Aland (ed.), Deutsche Bibelgesellschaft, 1989. (XXIX, 361 pp.)
  • Synopse des quatre Evangiles. Textes.
    Benoît, P. & Boismard, M.-E. (ed.), Paris, Cerf, 1997.
  • Griekse Oude Testament Septuagint: Das Alte Testament griechisch. Biblia Vetus Testamentum, Septuaginta: id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes. Alfred Rahlfs (ed.) Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 1982 (2 vol.), vele edities.
  • Latijnse Bijbel Vulgaat (OT & NT): Biblia Sacra iuxta vulgatam versionem. Die lateinische Bibel. Kritische Handausgabe. Robert Weber, Roger Gryson, e.a. (ed.), Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft 4., verbesserte Aufl. 1994.
  • Concordantie NT (Systematische lijst van plaatsen waar woorden en woordvormen voorkomen)
    Aland, Kurt, Riesenfeld, Harald; Rosenbaum, Hans-Udo & Hannick, Christian (ed.), Vollständige Konkordanz zum griechischen Neuen Testament. Unter Zugrundelegung aller modernen kritischen Textausgaben und des Textus receptus. Berlin & New York, De Gruyter, 1983. (2 vol.: 1352 p.)

Oudtestamentische apocriefen en pseudepigrafen

  • Unnik, W.C. van (ed.), Apocriefen van het Oude Testament. (III, IV Ezra, Tobit, Judith, Wijsheid, Ecclesiasticus (Jezus Sirach), Baruch, Aanhangsel Esther, Aanhangselen Daniël, Het gebed van Manasse, I, II, III Makkabeeën. Volledige herdruk volgens de oorspronkelijke uitgave van Jacob en Pieter Keur. Kampen, s.d.
  • Charles, R.H., The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English.
    2 Vol. Oxford, 1963.
  • Charlesworth, J.H., The Old Testament Pseudepigrapha. 2 Vol. New York, 1983.
  • Dupont-Sommer, André & Philonenko, Marc (ed.), La Bible. Ecrits Intertestamentaires. Ecrits qoumrâniens et pseudépigraphes de l' Ancien Testament. Paris, Bibliothèque de la Pléiade, 1987.

Nieuwtestamentische apocriefen

  • A.F.J. Klijn, Apocriefe handelingen van de apostelen. Buitenbijbelse verhalen uit de vroege Kerk.
    Kampen, 2001
  • Id., Apocriefe openbaringen, orakels en brieven. Buitenbijbelse aanvullingen op het Nieuwe Testament. Kampen, 2001
  • Bovon, François & Geoltrain, Pierre (ed.), Ecrits Apocryphes chrétiens.
    Vol. 1. Bibliothèque de la Pléiade, Paris, 1997.
  • Hennecke Edgar & Schneemelcher Wilhelm (ed.), Neutestamentliche Apokryphen.
    I. Evangelien. 6. Auflage; II. Apostolisches, Apokalypsen und Verwandtes
    . 5. Auflage,
    Tübingen, 1989-1990.
  • Elliott, J.K. (ed.), The Apocryphal New Testament. A collection of Apocryphal Christian Literature in an English translation. Oxford, 1993.
  • Corpus Christianorum, Series Apocryphorum, AA.VV. Turnhout, Brepols, 1983- e.v.
    Antieke tekst (Grieks, Latijn, Syrisch, Armeens, etc.) met moderne vertaling: 14 vol

Qumran - De Rollen van de Dode Zee

  • García Martínez F. & Woude A. S. van der, De rollen van de Dode Zee. 1: Wetsliteratuur en Orderegels; Poëtische teksten. Ingeleid en in het Nederlands vertaald. Kampen & Tielt, 1998(2)
    Id., De rollen van de Dode Zee. 2: Liturgische teksten; Eschatologische teksten; Exegetische literatuur, Para-bijbelse literatuur en overige geschriften. Ingeleid en in het Nederlands vertaald. Kampen & Tielt, 1998(2)
  • García Martínez F., The Dead Sea Scrolls Translated. The Qumran Texts in English, Leiden, Brill, 1994, 1998(2).
  • Wise, Michael; Abegg, Martin & Cook, Edward (ed.), The Dead Sea Scrolls. A new translation. London, 1996.
  • Vermes, Geza, The Complete Dead Sea Scrolls in English. London, Penguin, 1998 (XIX, 648 p.)
  • Fitzmyer, Joseph A; (ed.), The Dead Sea scrolls: major publications and tools for study. Societ for Biblical Literature. Resources for Biblical study 20. Atlanta, Georgia, 1990. (246 pp.)
  • Vermes, Geza, An introduction to the Complete Dead Sea Scrolls. Minneapolis (Minn.), Fortress press, 1999. (XX, 256 p.)
  • Schiffman, L.H.; VanderKam, J.C. (e.a. ed.), Encyclopedia of the Dead Sea Scrolls, 2 vols., New York, Oxford University Press, 2000.
  • García Martínez, Florentino & Donald W. Parry, A Bibliography of the Finds in the Desert of Judah 1970-1995: Arranged by Author with Subject and Citation Indexes (STDJ, 19), Leiden, Brill, 1996.
  • Wetenschappelijke uitgave teksten in originele taal: Reeks: Discoveries in the Judaean Desert, vol. 1; Oxford, Clarendon, 1955 -

Nag Hammadi

  • James M. Robinson (ed.), The Nag Hammadi Library in English.
    Revised Edition. Leiden, New York, e.a., 1988.
  • Jakob Slavenburg & Willem Glaudemans,
    Nag Hammadi-geschriften
    .
    1: Jezus van Nazareth en Hermes Trismegistos / een integrale vertaling van alle teksten uit de Nag Hammadi-vondst en de Berlijnse Codex. Deventer, 2000(5)
  • Id., Nag Hammadi-geschriften.
    2: Het drievoudige beginsel van de gnosis. Een integrale vertaling van alle teksten uit de Nag Hammadi-vondst en de Berlijnse Codex. Deventer, 1996(2)

Laat-antieke joodse geschriften

  • Danby, Herbert (tr.), Mishnah. Oxford, Clarendon Press, 1933. (ca. 220)
  • Jacob Neusner, The Mishnah. A New Translation. New Haven, Yale Univ. Press, 1988.
  • Freedman, Harry & Maurice Simon (eds.) Midrash Rabbah.
    10 vol. London, Soncino, 1939. (Legalistische en narratieve Bijbel-commentaren)
  • Jacob Neusner, The Talmud of the Land of Israel. Palestijnse T. of T. van Jeruzalem (5de e.)
    Engelse vertaling in 35 vol. 1982-1994.
  • Goldschmidt, Lazarus (ed.), Der Babylonische Talmud. 12 vol.
    (oorspronkelijke vertaling: '30), herdruk Frankfurt a.M., 2002.
  • Epstein, Isidore, ed. The Babylonian Talmud. London, Soncino, 1935-48. (35 vol.)
  • Neusner Jacob (e.a. ed.), The Talmud of Babylonia: An American Translation.
    Chico, CA, Scholars Press, 1984-. (ca. 8 vol. verschenen)

Antieke en Vroegchristelijke, Patristieke geschriften

Hoe vindt men een tekstuitgave of vertaling?

In een Clavis of 'sleutel' vindt men alle nodige referenties naar de verschillende uitgaven, met eventuele vertalingen, commentaren en studies. De werken zijn meestal eerst ingedeeld per periode, en binnen een periode alfabetisch per auteur, maar ook wie niet zeker is van de datering van een auteur of werk vindt in de registers meestal wel snel de nodige verwijzingen.

Niet-canonieke Oude Testament:

Jean-Claude Haelewyck (ed.), Clavis Apocryphorum Veteris Testamenti, Corpus Christianorum. Turnhout, Brepols, 1998.

Niet-canonieke Nieuwe Testament

Maurice Geerard (ed.), Clavis Apocryphorum Novi Testamenti. Corpus Christianorum. Turnhout, Brepols, 1992.

Grieks Christelijke auteurs Christelijke Oudheid-Vroeg Byzantijns: CPG

Maurice Geerard (ed.), Clavis Patrum Graecorum. Turnhout, Brepols, 1983. 5 volumes, met supplement (François Glorie, 1998); Addenda voor vol 3 (A Cyrillo Alexandrino ad Iohannem Damascenum) door Jacques Noret, 2003 (56 pp.)

Latijnse Christelijke auteurs Christelijke Oudheid-Vroege Middeleeuwen: CPL

Eligius Dekkers & Aemilius Gaar (ed.) Clavis Patrum Latinorum. Edited by. 3rd edition. Turnhout, Brepols, 1995.

Middeleeuwse auteurs

Johannes Machielsen, Clavis patristica pseudepigraphorum medii aevi. 2A: Theologica, exegetica & 2B: Ascetica, monastica. Turnhout, Brepols, 1994 & Clavis pseudepigraphorum medii aevi. 3A: Artes liberales. Turnhout, 2003.
Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis. Clavis scriptorum latinorum medii aevi. Auctores Galliae 735-987; Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis. Clavis des auteurs latins du Moyen Age. Territoire français 735-987. Turnhout, Brepols, vol. 1, 1994.

Hagiografische Teksten: heiligenlevens, martelaren-acta en passiones

Latijns: BHL - Socii Bollandiani (ed.), Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis. 2 vol., (Subsidia hagiographica 6) Brussel 1898-1899, met H. Fros (ed.) Bibliotheca Hagiographica Latina Antiquae et Mediae Aetatis: Novum Supplementum (Subsidia Hagiographica 70: Brussels, 1986) nieuwe ed. 1992. (Alfabetisch per heilige)

Grieks: BHG - F. Halkin (ed.) Bibliotheca Hagiographica Graeca (Subsidia Hagiographica 8: Brussel, 1957) - F. Halkin (ed.) Bibliotheca Hagiographica Graeca: Novum Auctarium (Subsidia Hagiographica 65: Brussel, 1984)

Oosterse Talen: BHO - P. Peeters (ed.), Bibliotheca Hagiographica Orientalia (Subsidia Hagiographica 10: Brusssel, 1910) .

Reeksen van wetenschappelijke tekstuitgaven met moderne vertaling:

  • Loeb Classical Library, Harvard University Press, Cambridge, Massachussets, 1912 e.v.
    Grieks-Latijns origineel met Engelse vertaling; overwegend niet-christelijk
  • Budé-reeks, Presses Universitaires de France, Association G. Budé, Paris
    Grieks-Latijns origineel met Franse vertaling; overwegend niet-christelijk
  • Sources Chrétiennes, Paris, Cerf. Sinds 1941 (weldra 500 vol.)
    Grieks-Latijns- origineel met Franse vertaling
  • Fontes Christiani-reeks, Turnhout, Brepols Publishers (reeds drie reeksen)
    Grieks-Latijns origineel met Duitse vertaling

Reeksen van wetenschappelijke tekstuitgaven (meestal) zonder moderne vertaling:

  • Patrologia Latina PL (Patrologiae cursus completus. Series Latina)
    221 volumes: J.-P. Migne (ed.), Paris, 1841-1864. (Quasi volledig t/m Middeleeuwen)
  • Patrologiae Latinae Supplementum PLS
    A. Hamman (ed.), Paris, 1957-1971.
  • Patrologia Graeca PG (Patrologiae cursus completus. Series Graeca)
    161 volumes: J.-P. Migne (ed.), Paris, 1857-1866.(met Latijnse vertaling)
  • Patrologia orientalis PO (Paris, 1903- ).
    Oosterse talen, met Latijnse of moderne vertaling. 48 vol. tot op heden
  • Corpus van Wenen: Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. CSEL Wien, 1865 e.v.
  • Corpus van Berlijn: Die Griechischen Christlichen Schriftsteller, GCS Leipzig-Berlin, 1897 e.v.
  • Corpus Christianorum, Series Graeca. CCG Turnhout, 1977 e.v.
  • Corpus Christianorum; Series Latina. CCL Turnhout, 1953, e.v.
  • Corpus Christianorum; Continuatio Mediaevalis. CCCM Turnhout, 1966, e.v.
  • Corpus scriptorum christianorum orientalium CSCO (Paris & Leuven, 1955- ).
    568 volumes, onderverdeeld in reeksen per taal: Scriptores Syriaci, verder Koptisch, Ethiopisch, Armeens, Arabisch,... Eerste reeks vanaf 1904, systematisch met moderne vertaling.

Hagiografische teksten:

Musurillo, Herbert, The Acts of the Martyrs. Oxford, UP, 1972. (Latijn-Grieks met Engelse vert.)
Socii Bollandiani (ed.), Acta Sanctorum. Antwerpen, 1643 e.v.; Venezia, 1734 e.v.; Paris, 1863 e.v. (Latijn-Grieks; chronologisch volgens de heiligenkalender; wordt wsch. nooit afgewerkt)

Moderne vertalingen zonder originele tekst

  • Ancient Christian Writers : The Works of the Fathers in Translation.
    Paulist Press, sinds 1946- (53 volumes)
  • The Fathers of the Church : A New Translation. Washington, D.C.: Catholic University of America Press, sinds 1947- (84 volumes)
  • The Ante-Nicene Fathers : Translations of the Writings of the Fathers down to A.D. 325.
    Peabody, Mass.: Hendrickson, 1994. 10 volumes.
  • A Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church.
    Peabody, Mass.: Hendrickson, 1994. First Series, 14 volumes; Second Series, 14 volumes.
  • Classics of Western Spirituality. Bernard McGinn, (gen.ed.)
  • New York: Paulist Press, 1978- 100 volumes tot vandaag

Studies: secundaire werken

Nieuwe Testament

  • Aland, Kurt & Barbara, Der Text des Neuen Testaments. Eine Einführung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie in Theorie und Praxis der modernen Textkritik. Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 1989.
  • Barton, John (ed.), The Cambridge Companion to Biblical Interpretation. Cambridge, UP, 1998 (338 p.)
  • Brown, Raymond Edward, An introduction to the New Testament. Anchor Bible Reference library. New York, Doubleday Publ., 1997 (37 + 878 pp.)
  • Brown, Schuyler, The Origins of Christianity. A historical introduction to the New Testament. The Oxford Bible Series. Oxford, UP, 1993 (rev.ed.).
  • Burkett, Delbert, An introduction to the New Testament and the origins of Christianity. Cambridge, Cambridge UP, 2002. (XV, 600 p.)
  • Bultmann, Rudolf, Die Geschichte der synoptischen Tradition. Göttingen 1921, 229 p. (FRLANT 29 = NF 12); 199510, 452 p. Nawoord Gerd Theissen; vele vertalingen
  • Burridge, Richard A., What are the Gospels? A comparison with Greco-Roman Biography. Cambridge, UP, 1992.
  • Dungan, David Laird, A history of the synoptic problem: the canon, the text, the composition and the interpretation of the Gospels. Anchor Bible Reference library. New York, Doubleday Publ., 1999 (12 + 526 p.)
  • Köster, Helmut, Einführung in das Neue Testament im Rahmen der religionsgeschichte und Kulturgeschichte der hellenistischen und römischen Zeit. Berlin & New York, 1980.
  • Kümmel, Werner Georg, Das neue Testament: Geschichte der Erforschung seiner Probleme. Freiburg, Alber, 1970 (2., überarb. und erg. Aufl.), VIII, 613 p. (Reeks: Orbis Academicus. Philosophische und theologische Reihe; 3)
  • Kümmel, Werner Georg, Einleitung in das Neue Testament. Heidelberg, Quelle und Meyer, 1983 (21., erneut ergänzte Auflage; XIX, 593 p.)
  • Metzger, Bruce M., The Text of the New Testament. Oxford, UP, 1992 (rev.ed.)
  • Metzger, Bruce, The canon of the New Testament. Its origin, development and significance. Oxford, UP, 1987.
  • Metzger, Bruce M, A textual commentary on the Greek New Testament. New York, 1971.
  • Neill, Stephen & Wright, Tom, The interpretation of the New Testament (1861-1986). (Revised edition) Oxford, UP, 1988. (Ned. Vert. editie 1964 als Aula-pocket 353, 1968.)
  • Niebuhr Karl-Wilhelm (Hrsg.), Grundinformation Neues Testament. Eine bibelkundlich-theologische Einführung. (UTB Nr.: 2108 ) Göttingen & Zürich, Vandenhoeck & Ruprecht, 2003 (419 pp.)
  • Udo Schnelle, Einleitung in das Neue Testament. (UTB Nr.: 1830) Göttingen & Zürich, Vandenhoeck & Ruprecht, 2002 (616 pp.)
  • Stanton, Graham, Dichter bij Jezus? Nieuw licht op de evangeliën. Baarn, Callenbach, 1997. (Oorspr. Gospel truth? New light on Jesus and the Gospels. London, 1995.
  • Vaganay, Léon & Amphoux, Christian-Bernard, An introduction to New Testament Textual Criticism. (English edition amplified and updated from Initiation à la critique textuelle du Nouveau Testament. Paris, Cerf, 1986(2)) Cambridge, UP, 1991. (227 p.)
  • Vielhauer, Philipp, Geschichte der urchristlichen Literatur : Einleitung in das Neue Testament, die Apokryphen und die Apostolischen Väter. Berlin, de Gruyter, 1985(4); XXI, 813 p.

Jezus van Nazareth / Jezus Christus

De bibliografie is niet meer te overzien en groeit jaarlijks nog verder aan met honderden titels. Er bestaan een aantal bibliografieën van de Forschung:

  • Evans, Craig A., Life of Jesus Research. An annotated bibliography. Leiden, Brill, 1989.
  • Birney, Alice L , The literary lives of Jesus : an international bibliography of poetry, drama, fiction, and criticism. New York (N.Y.); Garland, 1989 XXV, 187 p. (Reference Library of the Humanities 735)

Overzichten van de verschillende golven van historisch onderzoek naar Jezus:

  • Albert Schweitzer, Geschichte der Leben-Jesu-Forschung. 9. Aufl. Mohr Siebeck, 1993; UTB (Uni-Taschen-uitgave: 651 p.)
  • Robinson, James, A new quest for the historical Jesus. Naperville, Ill., 1959.
  • Witherington, Ben III, The Jesus Quest. The third Search for the Jew of Nazareth. Carlisle, Pater Noster press, 1995. (304 p.)
  • Borg, Marcus J., Jesus in contemporary scholarship. Harrisburg, Penn., 1994.

Een ander beginpunt is de bibliografie van relevante primaire bronnen en van de secundaire literatuur bij

  • Bock, Darrell L., Studying the historical Jesus: a guide to sources and methods. Grand Rapids, Mich., 2002 (230 pp.)
  • Bockmuehl, Markus (ed.), The Cambridge Companion to Jesus. Cambridge, Cambridge University Press, 2002. (XVIII + 311 p.)
  • Rudolf Bultmann, Jesus. (UTB Nr.: 1272 ) Tübingen, Mohr Siebeck, 1983. (159 pp.)
  • Charlesworth, James H.,
    • Jesus within Judaism: new light from exciting archaeological discoveries. Anchor Bible Reference library. New York, Doubleday Publ., 1988. (16 + 265 p.)
    • Id. & Weaver, Walter P. (ed.), Images of Jesus today. Valley Forge, Penn., 1992.
    • Id. (ed.), The Messiah. Minneapolis, 1992.
    • Jesus and the Dead Sea scrolls. Anchor Bible Reference library. New York, Doubleday Publ., 1993 (37 + 370 p.)
  • Chilton, Bruce & Evans, Craig E., Studying the historical Jesus. Leiden, Brill, 1994.
  • Crossan, John Dominic, Four other Gospels. Minneapolis, 1985.
    The historical Jesus. The life of a mediterranean Jewish peasant.
    San Francisco, 1991.
    Jesus: a revolutionary biography.
    San Francisco, 1994.
  • Geoltrain, Pierre (ed.), Aux origines du christianisme. Paris, Gallimard, Coll. Folio, 2000.
  • Daniel-Rops,
    Jésus en son temps.
    Paris, 1944, réimpr. Fayard, 1962. (876 p.)
    La vie quotidienne en Palestine au temps de Jésus.
    Hachette, ???
  • Funk, Robert W. & Hoover, Roy W., The five gospels: the search for the authentic words of Jesus. New York, 1993. (Jesus Seminar)
  • Robert Funk & Scott, Bernard Brandon, e.a., The parables of Jesus: red letter edition: a report of the Jesus Seminar. Sonoma, 1988.
  • Robert Funk & Mahlon Smith, The gospel of Mark: red letter edition. Jesus Seminar Series 2. Sonoma, 1991
  • Robert Funk & Roy Hoover, The five gospels: the search for the authentic words of Jesus. New York, 1993
  • Robert Funk, The acts of Jesus: the search for the authentic deeds of Jesus. San Francisco, 1998
  • Rober Funk & Borg, Marcus J., e.a., The once and future Jesus: the Jesus seminar. Santa Rosa (Cal.), 2000
  • Robert Funk, A credible Jesus: fragments of a vision. Santa Rosa (Cal.), 2002.
  • Kee, Howard Clark, What can we know about Jesus? Cambridge, UP, 1990 (122 p.)
  • John P. Meier, A Marginal Jew. Vol. 1 Rethinking the historical Jesus. Vol. 2 Mentor, message, miracle. Vol. 3 : Companions and competitors. New York (N.Y.) : Doubleday, 2001. (Samen ongeveer 2500 pp.!)
  • Meier, John P., A Marginal Jew. Rethinking the Historical Jesus. Doubleday, Anchor Bible Reference 3 Volumes, 1991-2001.
  • Mordillat, Gérard & Prieur, Jérôme (ed.), Corpus Christi.
    Christos
    (62 p.), Roi des Juifs (78 p.), Pâque (76 p.), Procès (49 p.), Crucifixion (48 p.), Résurrection (67 p.). Arte éditions & Mille et une nuits, 1998. (6 deeltjes, inleidend, begeleidende tekst bij Arte-televisie-reeks maar samengesteld door internationale specialisten uit verschillende religieuze tradities.)
  • Pelikan, Jaroslav Jesus Through the Centuries: His Place in the History of Culture. Yale UP, 1985.
  • Pelikan, Jaroslav, The illustrated Jesus through the centuries. (Rev. ed. van Jesus through the centuries) New Haven (Conn.), Yale UP, 1997 (254 p.)
  • Sanders, E.P.,
    The historical figure of Jesus.
    London, Penguin, 1993.
    Jesus and Judaism.
    Philadelphia, 1985.
  • Schmidt, Peter, In de handen van mensen. 2000 jaar Christus in kunst en cultuur. Leuven & Kampen, 2000.
  • Stanton, Graham N. The Gospels and Jesus. (The Oxford Bible Series) Oxford, UP, 1993 (2)
  • Theissen Gerd & Annette Merz, The Historical Jesus: A Comprehensive Guide, Fortress Press, 2003
  • Vermes, Geza
    Jesus the Jew: a historian's reading of the Gospel.
    New York, 1983 (2)
    Jesus and the world of Judaism. Philadelphia, 1984.
    The religion of Jesus the Jew. Minneapolis, 1993.
  • Shanks, Herschel, The Search for Jesus. Modern Scholarship looks at the Gospels. Washington D.C., Biblical Archeological review 1994.
  • Theissen, Gerd De Jezusbeweging. Een sociologische bijdrage tot de ontstaangeschiedenis van het vroege christendom. Baarn, 1998. (Oorspr. München, 1977)

Literatuuroverzichten

Beknopt-inleidend:

  • Fontaine, Jacques & Malingrey Anne-Marie, De oud-christelijke literatuur. (Aula 476) Utrecht & Antwerpen, 1972. (Oorspr. PUF, reeks Que sais-je?: Malingrey, La littérature grecque chrétienne PUF, 1968 en Fontaine, La littérature latine chrétienne, 1970)
  • Bartelink G.J.M., Klassieke Letterkunde. (Aula ) Utrecht (Bevat naast een overzicht van de "heidense" literatuur ook gegevens over de belangrijkste christelijke Latijnse en Griekse auteurs en werken.)
  • Vielhauer, Philipp, Geschichte der urchristlichen Literatur. Einleitung in das Neue Testament, die Apokryphen und die Apostolischen Väter. De Gruyter Lehrbuch. Berlin & New York, 1978. (XXII + 814 p. - Durchges. Nachdr.).
  • Schanz, M. - Hosius, C. - Krüger, G.: Geschichte der römischen Literatur bis zum Gesetzgebungswerk des Kaisers Justitian. Bd. 1 - 6. München2-4 1914 - 35. (Nachdruck 1966 - 71). (HdA VIII).
  • Albrecht, Michael von, Geschichte der römischen Literatur. Von Andronicus bis Boethius. München u.a. 21994.
  • Dihle, Albrecht, Die griechische und lateinische Literatur der Kaiserzeit. Von Augustus bis Justinian. München 1989.
  • Young, Frances, Andrew Louth e.a. (ed.), The Cambridge History of Early Christian Literature. Cambridge, CUP, 2004.
  • Altaner, B., Patrologie, 2d ed. J. C. Herder, Freiburg, 1950.
  • Bardenhewer, Otto, Geschichte der altkirchlichen Literatur, 5 vols. J. C. Herder, Freiburg, 1913-1932.
  • Harnack, Adolf von, Geschichte der altchristlichen Literatur bis Eusebius, 5 vols. Leipzig, 1893-1904.
  • Staehlin, O., Die altchristliche griechische Literatur (in W. von Christ, Geschichte der griechischen Literatur, 2.2), 6th ed. Munich, 1924.
  • Guy Philippart, Hagiographies 1994-2001 3 vol.

Antieke culturen, godsdiensten en filosofieën

  • Aufstief und Niedergang der römischen Welt.
    The New Cambridge Ancient History.
    Second Edition. (Hele Oudheid, alle aspecten, inclusief heidense en christelijke religie en filosofie) 14 volumes:
    Volume 14, Late Antiquity: Empire and Successors, AD 425-600
    Edited by Averil Cameron, Bryan Ward-Perkins, e.a. Cambridge, 2001. (1186 p.)
  • A.H. Armstrong, ed., Classical Mediterranean Spirituality, World Spirituality 15 (New York: Crossroad, 1989) paperback.
  • Latte, Kurt, Römische Religionsgeschichte. München 1960. (HdA V 4). Nachdruck 1967.
  • Preller, L.: Römische Mythologie. Bearb. von H. Jordan. Bd. 1.2. Berlin3 1881-83.
  • Roscher, W. H., Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie. Leipzig 1884-1937.
  • Flashar, Helmut (ed. rev.), Ueberweg, F., Grundriß der Geschichte der Philosophie. Die Philosophie der Antike.
  • Bd. 2/1: Sophistik. Sokrates. Sokratik. Mathematik. Medizin. Von K. Döring, H. Flashar, G. B. Kerferd, C. Oser-Grote, H.-J. Waschkies, Basel/Stuttgart 1998.
  • Bd. 3: Ältere Akademie. Aristoteles. Peripatos. Von H. Flashar, H. J. Krämer, F. Wehrli, Basel-Stuttgart 1983.
  • Bd. 4: Die hellenistische Philosophie: Epikur - Die Schule Epikurs - Lukrez. Die Stoa. Älterer Pyrrhonismus - Jüngere Akademie - Antiochos aus Askalon. Cicero. Von M. Erler, G. Gawlick, W. Görler, P. Steinmetz, Basel/Stuttgart 1994.
  • Armstrong Classical Mediterranean Spirituality: Egyptian, Greek, Roman (World Spirituality, Vol 15) Crossroad/Herder & Herder; (November 1986)
  • Pritchard, James B. (ed.), Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. 3d ed. with Supplement. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1969.
    Paperback titels volumes: The Ancient Near East Volume I & Volume II, 1958 & 1975.
  • Armstrong, Hilary 1967(ed.) The Cambridge History of Later Greek and Early Medieval Philos­ophy. Cambridge.

Judaïsme

  • Dictionnaire encyclopédique du Judaïsme. DEJU
    Wigoder Geoffrey & Goldberg, Sylvie Anne (ed. & adapt. franç.), Paris, Cerf, 1993 (oorspr. The Encyclopedia of Judaism, The Jerusalem Publishing House, 1989)
  • Bousset, Wilhelm & Gressmann H., Die Religion des Judentums im späthellenistischen Zeitalter. Handbuch zum NT vol. 21. Tübingen, 1926(3)
  • Chouraqui, André, La vie quotidienne des Hébreux au temps de la Bible (Rois et Prophètes). Paris, 1971.
  • Epstein, Isidore, Het Jodendom. Joodse godsdienst in historisch perspectief. Utrecht, 2000. (oorspr: Judaism. A historical presentation. London, 1959.)
  • Finkelstein, Louis, The Jews: their history, culture, and religion. 2 vol. Philadelphia (Pa.), Jewish publication society of America, 1966.
  • Finkelstein Louis & Davies W. D. (ed.)The Cambridge history of Judaism. Cambridge, Cambridge university press, sinds 1984-
    1: Introduction; The Persian period. 2: The Hellenistic Age 3: The Early Roman period
  • Graetz, H., mit einem Vorwort von Reuven Michael, (11 delen tot mid 19de eeuw) Geschichte der Juden. 1: Geschichte der Israeliten, von ihren Uranfängen (um 1500) bis zum Tode des Königs Salomo (um 977 vorchristlicher Zeit) (XXXV, 476 p.) Fotomechanische herdruk van de 2e herziene ed.: Leipzig: Leiner, 1908
  • Arthur Green (ed.), Jewish Spirituality I: From the Bible through the Middle Ages. World Spirituality Series, Volume 13. New York, Crossroad, 1986.
  • Arthur Green, ed., Jewish Spirituality II: From the Sixteenth Century Revival to the Present. World Spirituality Series, Volume 14. New York, Crossroad, 1987.
  • Maier, Johann, Geschichte der jüdischen religion. Von der Zeit Alexander des Großen bis zur Aufklärung, mit einem Ausblick auf das 19./20. Jahrhundert. De GruyterLehrbuch. Berlin & New York, 1972. (XX, 641 Seiten.)
  • Urbach, Ephraim, The sages: their concepts and beliefs. Cambridge (Mass.), Harvard UP, 1987. (XX, 1084 p.)

Westerse Middeleeuwen

  • The New Cambridge Medieval History.
  • Holmes, George (ed.),The Oxford illustrated history of medieval Europe. Oxford, Oxford university press,1988. (XIV + 398 p.)
  • Riley-Smith, Jonathan, The Oxford Illustrated History of the Crusades. Oxford, Oxford University press, 1997 (2) X, 436 p.: ill.
  • Bredero, Adriaan H., De ontkerstening der Middeleeuwen : een terugblik op de geschiedenis van twaalf eeuwen christendom. Kapellen, Pelkmans, 2000
  • Christenheid en christendom in de middeleeuwen : over de verhouding van godsdienst, kerk en samenleving. Kapellen, Pelkmans, 1986

Byzantijns christendom

  • Beck, H.G., Geschichte der orthodoxen Kirche im byzantinischen Reich. Göttingen, 1980.
  • Binns, John, An Introduction to the Christian Orthodox Churches. Cambridge, UP, 2002. (284 p.)
  • Frend, W.H.C., The rise of the Monophysite Movement. Chapters in the history of the Church in the Fifth and the Sixth centuries. Cambridge, UP, 1979(2).
  • Hussey, J.M., The Orthodox Church in the Byzantine Empire. Oxford, 1986.
  • Meyendorff, J., Byzantine Theology. London, 1983(2).
  • Ware, Timothy = Kard. Kallistos Ware, The Orthodox Church. London, 1963.
  • Ware, Timothy = Kard. Kallistos Ware, The Orthodox Way. London, 1981.

Niet-Griekse Oosterse Kerken

  • Handbuch der Orientalistik. Vele volumes, alle onderwerpen en aspecten.
  • Albert, Micheline (e.a.), Christianismes Orientaux. Introduction à l' étude des langues et littératures. Paris, Cerf, 1993.
  • Assfalg, J. & Kruger, P., Petit dictionnaire de l' Orient Chrétien. Turnhout, Brepols Publishers, 1991 (oorspr. Kleines Wörterbuch des christlichen Orients. Wiesbaden, 1975.)
  • Kawerau, P., Das Christentum des Ostens. Stuttgart, 1972. (Reeks: Die religionen der Menschheit 30)
  • MacCullough, S., A Short history of Syriac Christianity to the rise of Islam. Chico, 1982.
  • Parry, Ken e.a.; ed., The Blackwell dictionary of Eastern Oxford, Blackwell, 1999. (XXII + 581 p.)
  • Nyssen, W, Schulz, H. & Wiertz, P. (ed.), Handbuch der Ostkirchenkunde. 3 vol.1984-1996.
  • Teule Herman & Wessels Anton (red.), Oosterse christenen binnen de wereld van de Islam. Kampen, Uitgeverij KOK, 1997. (Historisch overzicht ca. 100 pp.; bespreking per kerk/land (Ethiopië, Armenië, Maronieten, Grieks-Orthodoxen,...)
  • Valognes, J.P., Vie et mort des chrétiens d' Orient. Des origines à nos jours. Partis, Fayard, 1994.

Beknopte inleidingen per traditie verder in de Brepols-reeks Fils d' Abraham (uiteraard ook werkjes over westerse vormen van christendom en over stromingen binnen de joodse en islamitische geschiedenis)

  • Sélis, Cl., Les syriens orthodoxes et catholiques. Turnhout, 1988. (290 p.)
  • Stoffregen-Petersen, K., Les Ethiopiens. Turnhout, 1990. (195 p.)
  • Nivière, A., Les Orthodoxes russes. Turnhout, 1993. (246 p.)
  • Beledian, Kr., Les Arméniens. Turnhout, 1994. (236 p.)
  • Dick, I., Les Melkites Grecs-Orthodoxes et Grecs-Catholiques des Patriarcats d'Antioche, d'Alexandrie et de Jérusalem. Turnhout, 1994. (222 p.)
  • Cannuyer, Ch., Les Coptes. Turnhout, 1996 (2., rev.). (240 pp.)
  • Doudelet, A., Les orthodoxes grecs. Turnhout, 1996. (206 pp.)

Christendom in het Verre Oosten

  • Latourette, K.S., A history of Christian missions in China. New York, 1929.
  • Neill S;, A history of Christianity in India (1707-1858). Cambridge, 1985.
  • Spence J., Het geheugenpaleis van Matteo Ricci. Amsterdam, 1987. (New York, 1984)

Russisch Christendom

  • Arminjon, Victor, La Russie monastique. Sisteron: Présence, 1975.
  • Arseniev, Nicholas, Mysticism and the Eastern Church. Crestwood (N.Y.): St-Vladimir's Seminary Press, 1979.
  • Atiya, A., A History of Eastern Christianity. London: Methuen, 1968.
  • Berdjaev, N.A., Mirosozercanie Dostoevskogo. Praga/Sverdlovsk, 1923/1991.
  • --- Novoe Srednevekov'e. Berlin: Obelisk, 1924.
  • --- Russkaja Ideja: Osnovnye problemy russkoj mysli XIX veka i načala XX veka. Paris: YMCA-Press, 1946.
  • Bulgakov, S.N., L'Orthodoxie. Paris: YMCA-Press, 1932.
  • Bolshakoff, Sergius, Russian Mystics, 1977.
  • Chetverikov, Sergej, Starets Paisii Velichkovskii : his life, teachings, and influence on Orthodox monasticism. Belmont (Mass.): Nordland, 1980.
  • Copleston, Frederick C., Russian Religious Philosophy: selected aspects. Notre Dame (Ind.): University of Notre Dame, 1988.
  • Cracraft, James, The Church reform of Peter the Great. London: Macmillan, 1971.
  • Davis, N., A Long Walk to Church: a Contemporary History of Russian Orthodoxy. Oxford: Westview, 1995.
  • Duchesne, E, Le Stoglav, Paris, 1920.
  • Dunlop, John B., Starets Ambroise d'Optino. Bégrolles, 1982.
  • Evdokimov, Paul, L'Orthodoxie. Delacheux et Niestlé, 1959.
  • ---, Le Christ dans la pensée Russe. Paris, 1970.
  • Evtuhov, Catherine, The Cross and the Sickle: Sergei Bulgakov and the Fate of Russian Religious Philosophy. Ithaca & London: Cornell University Press, 1997.
  • Fëdotov, George, The Russian Religious Mind, 2 Vols., Belmont (Mass.): Nordland Publishing Company, 1975.
  • --- , A Treasury of Russian Spirituality. London: Sheed & Ward, 1950.
  • Figes, Orlando, Natasha's Dance. A Cultural History of Russia, London: Penguin Books, 2003.
  • Florovsky, Georges, Ways of Russian Theology. 2 Vols. Belmont (Mass.): Nordland Publishing Company, 1937/1979.
  • Frere, W.H., Some Links in the chain of Russian Church History. London: Faith Press, 1918.
  • Golubinskij, E., Istorija russkoj Cerkvi. Paris: Mouton, 1900-04/1969.
  • Gorodetsky, Natalia, The humiliated Christ in Russian Thought. New York, 1938.
  • --- , Saint Tikhon Zadonsky, inspirer of Dostoevsky. London, 1951.
  • Hilarion, Hieromonk, "Orthodox theology on the threshold of the 21st Century: will there be a renaissance of Russian theological scholarship?", in Ecumenical Review, 52, 2000: 309-326.
  • House, Francis, Millenium of Faith: Christianity in Russia, AD 988-1988. Crestwood (N.Y.): St-Vladimir's Seminary Press, 1988.
  • Iswolsky, Hélène, Christ in Russia : the history, tradition, and life of the Russian church. Kingswood: World's work, 1962.
  • Jones, Malcolm, Dostoevsky and the Dynamics of religious experience. London: Anthem Press, 2005.
  • Lossky, Vladimir, The Mystical Theology of the Eastern Church. Cambridge: James Clarke & Co, 1944/1991.
  • Kovalevsky, Pierre, Saint Serge et la spiritualité russe. Paris, 1958.
  • Lowrie, Donald, Saint-Sergius in Paris: the Orthodox theological institute. New York: Macmillan, 1951.
  • Maloney, George A., A History of Orthodox Theology since 1453. Belmont (Mass.): Nordland, 1976.
  • ---, Spiritualité de Nil Sorskij. L'hesychasme russe. Bégrolles, 1978.
  • Markides, Kyriacos C. The Mountain of Silence: a Search for Orthodox Spirituality. New York: Image, 2002.
  • Meyendorff, John, Byzantium and the rise of Russia. Cambridge: Cambridge University Press, 1981.
  • --- The Byzantine Legacy in the Orthodox Church. Crestwood (N.Y.): St-Vladimir's Seminary Press, 2002.
  • Močulskij, Konstantin, Dukhovnij Put' Gogolja. Paris, 1976.
  • Nichols, A., Theology in the Russian Diaspora: Church, Fathers, Eucharist in Nikolai Afanas'ev. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
  • Obolensky, Dimitri, The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe (500-1453). London: Weidenfeld, 1971.
  • Onasch, Konrad, Lexikon, Liturgie und Kunst der Ostkirche, Berlin, 1993.
  • Parry, Ken, Hinnells, John, e.a. (eds.) The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity, Oxford: Blackwell, 1999.
  • Pattison George & Thompson, Dianne (eds.) Dostoevsky and the Christian Tradition. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
  • Pavlov, Innokentij, Vvedenie v istoriju russkoj bogoslovskoj mysli. Moskva, 1995.
  • Pelikan, Jaroslav, The Spirit of Eastern Christendom (600-1700). Chicago & Lonson: The University of Chicago Press, 1974.
  • Pospielovsky, Dimitry, The Orthodox Church in the History of Russia. Crestwood (N.Y.): St-Vladimir's Seminary Press, 1999.
  • Scherrer, Juta, Die Petersburger religiös-philosophischen Vereinigungen: die Entwicklung der religiösen Selbstverständnis ihrer Intelligencija-Mitglieder (1901-1907). Berlin: Forschungen zur osteuropäischen Geschichte, 1973.
  • Schmemann, Alexander, The Historical Road of Eastern Orthodoxy. Crestwood (N.Y.): St-Vladimir's Seminary Press, 1997.
  • Solov'ëv, V.S, Sobranie sočinenij V. S. Solov'ëva, S.M. Solov'ëv & E. Radlov (eds.), Sankt-Peterburg/Bruxelles,1911-14/1966-70, 12 Vols.
  • Spidlik, Thomas, Grands mystiques russes. Paris, 1979.
  • Stanton, L., The Optina Pustyn Monastery in the Russian Literary Imagination: Iconic Vision in Works by Dostoevsky, Gogol, Tolstoy, and Others. New York, 1995.
  • Sutton, Jonathan, The Religious Philosophy of Vladimir Solovyov: towards a reassessment. New York: St Martin's Press, 1988.
  • Tondini, C., Réglement ecclésiastique de Pierre le Grand. Paris, 1874 (édit. en français, latin, allemend et russe).
  • Tschižewskij, Dmitrij, Das Paterikon des Kiever Hohlenklösters, Munich, 1964.
  • Valliere, Paul, "The Orthodox Tradition". In A Companion to Philosophy of Religion. Philip L. Quinn, Charles Taliaferro (eds.), Blackwell Companions to Philosophy 8, Cambridge (Mass.): Blackwell, 1997: 186-193.
  • Valliere, Paul, Modern Russian Theology: Bukharev, Soloviev, Bulgakov. Orthodox Theology in a New Key. Michigan: William B. Eerdmans, 2000.
  • Van den Bercken, W., Theologische Cultuur in het Hedendaagse Rusland, Katholieke Universiteit Nijmegen, 1994.
  • Van den Bercken, W., De Mythe van het Oosten: Oost en West in de religieuze ideeëngeschiedenis van Rusland, Zoetermeer, 1998.
  • Van den Bercken, W., de Courten, M. & van der Zweerde, E. (Eds.), Vladimir Solov'ëv: Reconciler and Polemicist. Eastern Christian Studies 2. Leuven, Paris: Peeters, 2000.
  • Van Kampen, Pieter, De Russisch-Orthodoxe Kerk. Kampen: Kok Voorhoeve, 1996.
  • Vocabulaire théologique orthodoxe . Paris, 1985.
  • Ware, Kallistos T., The Orthodox Church.London: Penguin Books, 1997.
  • Zenkovskij, V.V., Istorija russkoj filosofii. Leningrad: Ego, 1948/1991.
  • Zernov, Nicholas, The Russian Religious Renaissance of the twentieth century. London: Darton, 1963.

Varia antiek christendom

  • Bartelink G.J.M., 1993 De bloeiende woestijn. De we­reld van het vroege monachis­me. Bronnen van de Europese cultuur 11, Baarn.
  • Bockmuehl, Markus (ed.), The Cambridge Companion to Jesus. Cambridge, 2001.
  • Bovon F. & Van Esbroek M. ea., Les actes apocryphes des apôtres. Christianisme et monde païen. Genève, 1981.
  • Brown Peter
    • 1967 Augustine of Hippo. A biography. London. (vert.: Augustinus van Hippo. Een biografie. Amsterdam, 1992.)
    • 1971a The world of Late Antiquity. From Marcus Aurelius to Muhammed. London.
    • 1972 Religion and society in the age of Saint Augustine. London.
    • 1978 The making of Late Antiquity. Cambridge (Mass.).
    • 1987 "De late oudheid." in: Veyne (1987), p. 187-251.
    • 1988 The body and society. Men, women and sexual renunci­ation in early Christianity. New York.(vert.: Lichaam en maatschappij. Man, vrouw en seksuele onthou­ding in het vroege christendom. (50-450), Amster­dam, 1990.)
  • Cameron Averil
    • 1991 Christianity and the rhetoric of Empire. Berkeley - L.A., 1991.
    • 1993 The later Roman Empire. A.D. 284-430. London.
    • 1993b The Mediterranean world in Late Antiquity. AD 395-600, London.
    • 1994 "Early Christianity and the discourse of female desire." in: Leonie Archer, S. Fischler & M.
  • Crossan, John Dominic, The Historical Jesus. The life of a Mediterranean Jewish peasant. San Francisco, 1992.
  • Idem & Reed, Jonathan L., Excavating Jesus. Beneath the stones, behind the texts. San Francisco, 2002.
  • Daniel-Rops, Henry
    • Het dagelijks leven in Palestina ten tijde van Jezus. (Prisma 1041) Utrecht & Antwerpen, 1965.
    • La vie quotidienne en Palestine à l' époque de Jésus. Paris, 1961
    • Jésus en son temps. Paris, 1962
  • Daniélou Jean
    • 1958 Théologie du judéo-christianisme. Tournai.
    • 1963 Nouvelle Histoire de L' Eglise. Des origines à S. Grégoire le Grand. Paris.
  • Deschner Karlheinz, Das Kreuz mit der Kirche. Eine Sexualgeschichte des Christentums. München, 1977.
  • Kriminalgeschichte des Christentums.
  • Dimant Devorah & Rappaport Uriel, The Dead Sea Scrolls. 40 years of research. Studies on the texts of the desert of Judah 10. Leiden, 1992.
  • Dodds E.R.
    • 1951 The Greeks and the irrational. Berkeley.
    • 1965 Pagan and Christian in an Age of Anxiety. Cambridge.
  • Eliade Mircea
    • 1952 "Chasteté, sexualité et vie mystique chez les primitifs." Et. Carm 31, 1952, p. 29-50.
    • 1990 & Durandeaux J. e.a., Mystique, sexualité et continence. Paris. (= Et. Carm. themanummer, 1952)
    • 1990a Geschichte der religiösen Ideen. 4 vol. Freiburg, Basel & Wien.
  • Foerster W., Die Gnosis. I. Die Zeugnisse der Kirchenväter. Zürich, 1969.
  • Frend W.H.C.
    • 1965 Martyrdom and persecution in the early Church. A study of a conflict from the Maccabees to Donatus. Oxford.
    • 1971 The Donatist Church. A movement of protest in Roman North-Africa. Oxford, 1971(2).
    • 1985 Saints and sinners in the early Church. Differing and conflicting traditions in the first six centuries. Wilmington (Del.).
  • Hadot Jean, Les origines du christianisme. Charleroi, 1988
  • Jonas Hans, Het gnosticisme. Utrecht-Antwerpen, 1969. (= The Gnostic Religion. Boston, 1963)
  • Kelly J.N.D., Jerome. His life, writings and controversies. London, 1975.
  • Köster, Helmut, Einführung in das Neue Testament im Rahmen der Religionsgeschichte und Kulturgeschichte der hellenistischen und römischen Zeit. Berlin & New York, 1980.
  • Lane Fox Robin
    • 1988 Pagans and Christians in the Mediterranean world from the second century AD to the conversion of Constantine. Harmondsworth.
    • 1991 De Bijbel: waarheid en verdichting. Amsterdam, 1991. (= The unauthorized version: truth and fiction in the bible. London, 1991.)
  • Laperrousaz E.M. (ed.), Qoumrân et les manuscrits de la Mer Morte. Un cinquantenaire. Paris, 1997.
  • Lemaire, André, Le monde de la Bible.Paris, 1998.
  • MacMullen Ramsay
    • 1982 "Roman attitudes to Greek love." Historia 31, p. 484-502.
    • 1986 "What difference did Christianity make?" Historia 35, p. 322-343.
  • Markus Robert A.
    • 1980 "The problem of self-definition: from sect to church." in: Sanders (1980), p. 1-15.
    • 1991 The end of ancient Christianity. Cambridge.
  • Meier, John P., A marginal Jew. Rethinking the historical Jesus. 3 vol., New York & London, 1991-2000.
  • Pagels Elaine
    • The gnostic gospels. 1979 (Vert. De gnostische evangeliën. Meppel, 1992(4))
    • Adam, Eve and the serpent. N.Y., 1988 (Adam, Eva en de slang. Katwijk aan Zee, 1989.)
  • Quispel Gilles (ed.), Gnosis. De derde component van de Europese cultuurtraditie. Utrecht, 1988.
  • Ranke-Heinemann Uta, Eunuchs for the kingdom of heaven. Women, sexuality, and the Catholic Church. London, 1991. Eunuchen für das Himmelreich: katholische Kirche und Sexualität. Hamburg, 1988. (Ook Ned.vert.)
  • Rousseau Philip
    • Pachomius: the making of community. Berkeley, 1985.
    • Basil of Caesarea. Berkeley - L.A., 1994
  • Sanders E.P. (ed.), Jewish and Christian Self-Definition. Vol. 1: The shaping of Christianity in the second and third centuries. London, 1980
  • & A.I. Baumgarten & Alan Mendelson (ed.), Vol. 2: Aspects of Judaism in the Graeco-Roman period. London, 1981.
  • & Ben F. Meyer (ed.), Vol. 3: Self-Definition in the Graeco-Roman world. London. 1982
  • Schmitt Pantel Pauline (red.), Geschiedenis van de vrouw.
  • (Georges Duby & M. Perrot gen. ed.), Oudheid. Amsterdam, 1992.
  • Schnelle, Udo, Paulus. Leben und Denken. De Gruyter Lehrbuch. Berlin & New York, 2003. (XI + 765 p.)
  • Slavenburg Jacob, Valsheid in geschrifte. De gespleten pen van bijbelschrijvers. Zutphen, 1995.
  • Smith Morton, The secret gospel. The discovery and interpretation of the secret gospel according to Mark. New York, 1973.
  • Stanton, Graham N., The Gospels and Jesus. Oxford, 1993.
  • Dichter bij Jezus? Nieuw licht op de evangeliën. Baarn, 1997. (Orig. London, 1995)
  • Theissen, Gerd, De godsdienst van de eerste christenen. Een theorie van het oerchristendom. Kampen, 2001. (Oorspr. Gütersloh, 2000)
  • Witherington, Ben III, Women in the ministry of Jesus. A study of Jesus' attitudes to women and their roles as reflected in his earthly life. Society for New Testament Studies, Monograph Series 51, Cambridge, 1984.